Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Czy urzędnik może odmówić przyjęcia oświadczeń o zawarciu związku małżeńskiego?
Przed zawarciem związku małżeńskiego para zobowiązana jest złożyć lub przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokumenty niezbędne do zawarcia małżeństwa. Następnie, kierownik urzędu stanu cywilnego wydaje zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa oraz treść i datę złożonych przed nim oświadczeń w sprawie nazwisk przyszłych małżonków i ich dzieci.
Czasami może dojść do sytuacji, w której kierownik urzędu stanu cywilnego odmówi przyjęcia oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński lub wydania zaświadczenia. Dzieje się tak w momencie, kiedy urzędnik dowiedział się o istnieniu okoliczności wyłączającej zawarcie zamierzonego małżeństwa (art. 5 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Przez okoliczności wyłączające zawarcie zamierzonego małżeństwa należy rozumieć przeszkody małżeńskie, o przeszkodach tych kierownik może dowiedzieć się z aktu stanu cywilnego, jeżeli np. brak jest wzmianki dodatkowej o ustaniu małżeństwa.
Bez znaczenia jest przy tym źródło, z którego kierownik dowiedział się o przeszkodzie. W razie wątpliwości kierownik USC jest obowiązany żądać dowodów potwierdzających prawdziwość danych zgłoszonych do wpisu do ksiąg stanu cywilnego.
Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli kierownik urzędu stanu cywilnego poweźmie uzasadnioną wątpliwość co do stanu zdrowia nupturienta i jego zdolności do zawarcia związku małżeńskiego lub złożenia oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, może zażądać stosowanego zaświadczenia lekarskiego. Podobnie, jeżeli poweźmie wiadomość mogącą wyłączać możliwość zawarcia związku małżeńskiego przez nupturienta, powinien odmówić przyjęcia oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński (wyrok z 22.02.2012 r., IV CSK 240/11). Sąd Najwyższy podkreślił, że powyższy wymóg, niewskazany w żadnym przepisie, wynika „z ogólnych zasad starannego i rozsądnego działania przy wykonywaniu obowiązków urzędnika państwowego”.
W razie złożenia odmowy przez kierownika USC w zakresie przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński powinien on powiadomić na piśmie osobę zainteresowaną o przyczynach odmowy. Osoba zainteresowana w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej pisma może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na siedzibę urzędu stanu cywilnego o rozstrzygnięcie, czy okoliczności przedstawione przez kierownika USC uzasadniają odmowę dokonania czynności. Prawomocne postanowienie sądu wiąże kierownika USC.
W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie/obniżenie/przyznanie alimentów, ustalenie ojcostwa, kontakty z dzieckiem, rozwód itp. zachęcam do kontaktu.