Koronawirus –wpływ na zawarte umowy.

radca-prawny-adwokat-szczecin-porada-prawna-zmiana-umowy-najmu-wezwanie-przedsądowe-Negocjacje-1024x512
zmiana umowy w związku z koronawirusem

Kiedy jest możliwa zmiana postanowień umów w zakresie wpływającym na prawa i obowiązki stron np. przy umowie najmu? – o tym w niniejszym poście…

Podstawa prawna

Zgodnie z art. 357(1) Kodeksu cywilnego

Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

Hipotezą art. 3571 KC objęte są tylko zdarzenia nadzwyczajne o charakterze powszechnym, niezależne od woli stron, wykraczające poza typowe ryzyko gospodarcze.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 24 kwietnia 2019 r.
I CSK 640/18

Przesłanki zmiany stosunków:

Zgodnie z ww. przepisem, na omawianą klauzulę można powołać się, gdy nastąpiła nadzwyczajna zmiana stosunków, która skutkuje tym, że spełnienie świadczenia:

  1. byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami
  2. groziłoby jednej ze stron rażącą stratą.

Jako przykład trudności natury osobistej A. Brzozowski podaje przypadek klęski żywiołowej, w której następstwie spełnienie świadczenia mogłoby grozić dłużnikowi niebezpieczeństwem utraty życia, uszczerbkiem zdrowia itp. Charakter majątkowy ma z kolei według niego trudność w spełnieniu świadczenia w sytuacji, gdy w następstwie klęski żywiołowej spełnienie świadczenia wiąże się z koniecznością poniesienia nadmiernych nakładów i kosztów, w stosunku do branych pod uwagę w momencie zawierania umowy (A. Brzozowski, w: Pietrzykowski, Komentarz, 2015, t. I, art. 3571, s. 1125, Nb 60).

Przesłanka groźby rażącej straty może dotyczyć zarówno dłużnika, jak i wierzyciela. W pierwszym przypadku może chodzić przede wszystkim o znaczący wzrost kosztów potrzebnych do spełnienia świadczenia; w drugim zaś – w przypadku świadczeń wzajemnych – o poważną zmianę stosunku ich wartości.

Należy ją oceniać w kontekście konkretnego zobowiązania. W tym celu konieczne jest porównanie aktualnej i pierwotnej wartości świadczeń, a także ocena całokształtu skutków wykonania zobowiązania dla majątku strony, przy uwzględnieniu celu zobowiązania i tego, jakich korzyści z jego wykonania strona mogła się spodziewać (wyr. SN z 19.11.2014 r., II CSK 191/14).

WAŻNE:

Należy pamiętać, że zastosowanie powyższej instytucji wymaga ingerencji sądu. Aby zatem zmienić wysokość świadczenia lub w ogóle rozwiązać umowę, konieczne będzie wystąpienie ze stosownym wnioskiem do właściwego sądu. Z tym, że strony mogą również na etapie przedsądowym porozumieć się odnośnie modyfikacji treści stosunku umownego.

WAŻNE:

Pamiętajmy jednak, że art. 357¹ k.c. jest tzw. przepisem dyspozytywnym – strony danego stosunku zobowiązaniowego mogą zatem wyłączyć jego stosowanie w całości bądź w inny sposób ograniczyć.

TERMIN WYMAGALNOŚCI ŚWIADCZENIA I JEGO WYKONANIE

W myśl dominującego poglądu nadzwyczajna zmiana stosunków musi nastąpić po powstaniu zobowiązania, ale przed jego wygaśnięciem (wykonaniem). Ponadto przyjmuje się, że zmiana ta powinna nastąpić przed terminem wymagalności świadczenia. Innymi słowy, na zmianę stosunków zaistniałą po terminie wymagalności nie może powołać się strona będąca w zwłoce. Jednocześnie nadmierna trudność świadczenia lub zagrożenie rażącą stratą musi być następstwem nadzwyczajnej zmiany stosunków, której strony nie mogły przewidzieć w momencie zawierania umowy.

Uprawnienie do żądania ukształtowania stosunku prawnego przez sąd nie podlega przedawnieniu, gdyż nie jest roszczeniem (art. 117 KC). Termin jego realizacji nie jest jednak nieograniczony. Sąd może zmienić lub rozwiązać zobowiązanie tylko dopóty, dopóki ono istnieje. Przyjmuje się, że dłużnik, który spełnia wynikające z zobowiązania świadczenie pomimo rażącej straty i otrzymuje pokwitowanie od wierzyciela, nie może skutecznie ubiegać się o sądową modyfikację wykonanego zobowiązania.

JAKIE STOSUNKI PRAWNE MOŻNA MODYFIKOWAĆ

Rozwiązanie przewidziane w art. 3571 KC odnosi się do wszystkich typów zobowiązań (a także stosunków zobowiązaniowych nietypowych, nawiązanych w ramach swobody umów); jednakże tylko do zobowiązań powstałych w drodze umowy. (tak komentarz Art. 3571 KC red. Gniewek 2019, wyd. 9/Machnikowski, systemu prawnego legalis). Przedmiotowe dotyczy między innymi umów najmu, leasingu itp.

Najistotniejszą z praktycznego widzenia kwestią obecnie jest jak się wydaje wystąpienie do kontrahenta z wnioskiem o renegocjowanie warunków zawartej umowy z powołaniem na siłę wyższą, ze wskazaniem w szczególności wpływu zmiany okoliczności (epidemia koronawirusa) na zobowiązanie umowne

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, albo chciał zlecić prowadzenie sprawy sądowej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie alimentów, obniżenie alimentów przyznanie alimentów lub wygaśnięcie alimentów, ustalenie ojcostwa, ograniczenie władzy rodzicielskiej, pozbawienie władzy rodzicielskiej, ustalenie kontaktów z dzieckiem, rozwód itp., a także w zakresie windykacji roszczeń, dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zachęcam do kontaktu.