Kwestie związane z podziałem majątku po rozwodzie, ustrojami wspólności małżeńskiej itp. dość precyzyjnie regulują przepisy prawa rodzinnego. Przepisów tych jednak nie stosuje się przy rozliczeniach majątkowych związku nieformalnego tzw. konkubinatu. W jednym ze swych ostatnich orzeczeń Sąd Najwyższy wskazał na kierunek stosowania przepisów w zakresie podziału majątku po ustaniu konkubinatu….
Przede wszystkim należy zauważyć, że do rozliczenia partnerów po zakończeniu konkubinatu nie stosuje się nawet odpowiednio przepisów o dziale majątku pomiędzy małżonkami.
Zachodzi konieczność sięgnięcia do przepisów kodeksu cywilnego, w szczególności dotyczących kwestii bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 i następne kodeksu cywilnego).
Zgodnie z art.: 405 kodeksu cywilnego:
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
Zgodnie z art. 408 kodeksu cywilnego
1. Zobowiązany do wydania korzyści może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie znalazły pokrycia w użytku, który z nich osiągnął. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania; może jednak zabrać te nakłady, przywracając stan poprzedni.
2. Kto czyniąc nakłady wiedział, że korzyść mu się nie należy, ten może żądać zwrotu nakładów tylko o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania.
3. Jeżeli żądający wydania korzyści jest zobowiązany do zwrotu nakładów, sąd może zamiast wydania korzyści w naturze nakazać zwrot jej wartości w pieniądzu z odliczeniem wartości nakładów, które żądający byłby obowiązany zwrócić.
Zgodnie z art. 409 kodeksu cywilnego
Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
Przepisy te nie były przewidziane stricte do rozliczania związków partnerskich, które mają swoją specyfikę związaną z ich zbliżenia do instytucji małżeństwa (i oczywiście wiele różnic).
Osią sporu w sprawie rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy była kwestia rozliczenia nakładów na remont domu, który partner powódki zakupił w trakcie trwania konkubinatu.
Sąd I instancji zasądził na rzecz powódki kwotę 46 tys. zł, natomiast Sąd II instancji przyjmując odmienną wykładnię przepisów prawa zwiększył w/w kwotę do wysokości 176 tys. zł.
Sprawa ostatecznie została rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy (sygn. akt: V Csk 198/16), który wyrok Sądu II instancji uchylił wskazując, że rozliczenie nakładów dokonuje się według cen majątku z chwili wydawania wyroku, jednakże należy uwzględnić zużycie nakładów, oraz pomniejszyć ich wartość o amortyzację w trakcie trwania konkubinatu.
Sąd nadto wskazał, że należy mieć na uwadze jakie przepisy prawa stanowią podstawę dokonywania waloryzacji.
Sąd podkreślił, że korzyści jakie konkubent i jego dzieci uzyskują z tego powodu, że mieszkają w domu drugiego konkubenta nie powinny być wzajemnie rozliczane, gdyż świadczenia te wynikają z samej natury konkubinatu.
W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej w powyższym zakresie, chciał zlecić: poprowadzenie sprawy sądowej, w szczególności w sprawie z zakresu prawa rodzinnego, w sprawie działu majątku wspólnego, rozliczenia nakładów, zniesienia współwłasności, rozliczenia konkubinatu itp. zachęcam do kontaktu.