Alimenty zazwyczaj ustalana są w ramach postępowania rozwodowego, jak również w ramach odrębnych postępowań sądowych o zasądzenie alimentów, w tym także w ramach ugód. Wysokość potrzeb uprawnionego, dość często małoletniego dziecka, ulegają jednak z czasem zmianie. Jak więc często możemy zwracać się do Sądu o podwyższenie należności tytułem alimentów?
Przepisem, który reguluje wymienioną kwestię jest art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
,,W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.”
„Zmiana stosunków” może być między innymi skutkiem zwiększenia się lub zmniejszenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, jak i zarobkowych oraz majątkowych możliwości zobowiązanego.
Innymi słowy wymienione może stanowić podstawę zarówno obniżenia jak i podwyższenia kwot nałożonych tytułem obowiązku alimentacyjnego. Możliwym jest również na podstawie powołanego przepisu stwierdzenia ustania obowiązku ich dokonywania (tzw. wygaśnięcia, uchylenia obowiązku alimentacyjnego).
Przechodząc jednak do odpowiedzi na pytanie jak często można żądać podwyższenia obowiązku alimentacyjnego, jak również czy są jakieś ograniczenia w zakresie składania pozwu o podwyższenie obowiązku alimentacyjnego?
Przepisy prawa nie wskazują jednoznacznie ile czasu musi minąć pomiędzy ustaleniem wysokości alimentów w danej sprawie, a wszczęciem kolejnej sprawy o podwyższenie alimentów. Przepisy nie wskazują również jak często takie wnioski można składać.
Możliwość zmiany następuje więc, gdy wystąpią w sposób ,,ogólnikowy” wskazane zmiany stosunków, czyli co?
WAŻNE: Sąd rozstrzyga wg stanu na dzień zamknięcia rozprawy sądowej, a więc by okoliczności dotyczące ,,zmiany stosunków” muszą wystąpić już po zamknięciu rozprawy sądowej.
Przykładowo:
Dziecko robi się coraz starsze i jego potrzeby rosną z wiekiem, inny jest koszt utrzymania 6 latka, inny 10 latka itp.
Jak wskazuje komentator J. Pawliczak:
Wraz z dorastaniem na ogół zwiększają się potrzeby dziecka. W szczególności może być to skutkiem rozpoczęcia nauki, konieczność pobierania dodatkowych lekcji, rozbudzenia zainteresowań. Takie okoliczności mogą stanowić „zmianę stosunków”, uzasadniającą zmianę wydanego wcześniej orzeczenia lub zawartej umowy dotyczącej alimentacji dziecka. (komentarz systemu prawnego legalis do Art. 138 KRO red. Osajda 2019, wyd. 5/J. Pawliczak
W mojej ocenie koszt utrzymania dziecka, tego już nieco starszego zmienia się co roku, więc taką też częstotliwość obowiązku aliementacyjnego bym widział, z tym, że spotykam się również z przekonaniem, iż muszą minąć co najmniej 2 lata. Kwestia ta jednak wymaga każdorazowej anlizy konkretnego przypadku.
Jeden z rodziców dziecka – zobowiązany do alimentów na dziecko – zaczyna nową pracę, odnosi sukces w działalności gospodarczej i jego zarobki ulegają znacznemu zwiększeniu [w tym zakresie SN wypowiadał się, uchw. SN (PSIC) z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, Nr 4, poz. 42, uzasadnienie tezy VII].
Przy tym co należy rozumieć pod pojęciem znacznego zwiększenie to już zupełnie odrębna kwestia, wymagająca analizy każdorazowej sytuacji.
Przedmiotowe możliwe jest również w ,,odwrotną” sytuację tj. gdy możliwości zarobowe rodzica z którym dziecko stale przebywa ulegną znacznemu pogorszeniu, stanie się on osobą bezrobotną – w takim bowiem wypadku to niestety drugi z rodziców winien ten ciężar finansowy w większym stopniu ponieść .
Zmiana stosunków może być skutkiem nie tylko zaistnienia nowych okoliczności po stronie uprawnionego lub zobowiązanego do alimentacji, lecz także zmiany stosunków gospodarczych (np. inflacji, deprecjacji pieniądza, kryzysu ekonomicznego), jeżeli nie dotyka ona w porównywalnym stopniu obu stron relacji alimentacyjnej
Pod pojęciem zmiany stosunków kryją się również takie zdarzenia jak: ciężka choroba dziecka wymagająca znacznych nakładów na leczenie lub osobistej opieki, lub też pogorszenie się stanu zdrowia związane z wypadkiem, a także wszystkie nawet jednostkowe sytuacje, które powodują, że potrzeby małoletniego uległy zwiększeniu.
Podkreślenia wymaga, jak wskazał celnie Sąd Najwyższy:
„Dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o., należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności – na tle sytuacji ogólnej – mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego” [tak uchw. SN (PSIC) z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, Nr 4, poz. 42, uzasadnienie tezy VII].
Innymi słowy to, że mamy jakiś jednorazowy większy wydatek nie oznacza, iż obowiązek alimentacyjny winien ulec zmianie, chyba, iż wydatek ten dotyczy np. leczenia dziecka i jest znaczny (koszt operacji, drogiej terapii lekowej itp.)
Dokonując oceny tego czy w naszym wypadku wystąpiła zmiana stosunków należy rzetelnie porównać wydatki jakie były ponoszone w chwili zamknięcia rozprawy (zawarcia ugody) na której ustalono pierwotnie alimenty, oraz jak te wydatki wyglądają obecnie. Dobrze jest, też przez miesiąc lub dwa zapisywać wszystkie wydatków ze szczegółowym wskazaniem na co były wydatkowane, jednocześnie gromadząc paragony, potwierdzenia płatności, faktury itp. tak by możliwym było rzelne ustalenie czy warto pozew o podwyższenie alimentów formułować i wnosić do Sądu, czy też zwiększenie się potrzeb małoletniego nie nastąpiło lub, też o niewielką kwotę (taką o jaką w ocenie rodzica nie warto walczyć w sądzie, choć pamiętajmy, że alimenty są płatne co miesiąc).
W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie/obniżenie/przyznanie alimentów, ustalenie ojcostwa, kontakty z dzieckiem, rozwód itp. zachęcam do kontaktu.