Jak wyliczyć roszczenie o zachowek?

adwokat-zachowek-radca-prawny-szczecin-porada-prawna-skuteczny-prawnik-prawo-rodzinne-alimenty-windykacja-1024x768

Wyrokiem z dnia 13.06.2019 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zasądził na rzecz mojego klienta kwotę 446 702,00 zł tytułem zachowku. Jednym z zagadnień prawnych w sprawie była kwestia wyliczenia wysokości zachowku, o czym w niniejszym poście….

Tytułem wstępu warto wskazać, że zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Jak wskazał Sąd Najwyższy: 

„instytucja zachowku służy ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy, wymienionych w art. 991 § 1 KC, przez zapewnienie im, niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu ułamkowi wartości ich udziału w spadku, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Obliczanie wysokości zachowku związane jest nie tylko z odpowiedzialnością za długi spadkowe, ale także z działem spadku”. post. SN z 5.4.2018 r. II CSK 85/18,,

Pierwszym krokiem do ustalenia wartości zachowku jest ustalenie udziału w spadku uprawnionego do zachowku:

Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Dalej należy wskazać, że przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Art. 994 [Pominięcie]

§ 1. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

§ 2. Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.

§ 3. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.

Kwestia doliczenia darowizn jest niezywkle istotna, gdyż w przypadku dokonania darowizn w okresie bezpośrednio przed śmiercią mogą one znacznie zwiększyć wartość masy od której liczymy wartość zachowku.

Istotnym przy tym jest by ustalić skład dokładny skład spadku po spadkodawcy. W przypadku, gdy w skład spadku wchodzą nieruchomości lub nieruchomość, dobrze jest również uzyskać prywatną opinię biegłego w sprawie.

Warto również wskazać, że nie zawsze zachowek – mimo, iż z przepisów prawa wynika, że jest należny – faktycznie będzie przysługiwał uprawnionemu. W przedmiotowym zakresie pisałem w poniższych artykułach:

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze uzasadnione?

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze należne?

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie/obniżenie/przyznanie alimentów, ustalenie ojcostwa, kontakty z dzieckiem, rozwód itp. zachęcam do kontaktu.