Podział majątku spadkowego na raty i z obniżeniem spłaty?

technology, generation and people concept – man taking picture of happy family by tablet pc computer in summer garden

Dział spadku i poprzedzające go stwierdzenie nabycia spadku zmierza do rozliczenia całokształtu spraw majątkowych po spadkodawcy. W przypadku, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość pojawia się kwestia sposobu podziału tej nieruchomości, dokonania ewentualnych spłat, rozłożenia ich na raty – w pewnych przypadkach możliwym jest obniżenie kwoty spłaty….

DZIAŁ SPADKU – PODSTAWOWE INFORMACJE

Czym jest dział spadku i stwierdzenie nabycia spadku?

Stwierdzenie nabycia spadku.

Dział spadku poprzedza stwierdzenie nabycia spadku. W postanowieniu o stwierdzeniu nabyciu spadku Sąd wskazuje jedynie kto zostaje spadkobiercą (ustawowym, testamentowym) oraz w jakim ułamku dziedziczy majątek po zmarłym.

W ramach stwierdzenia nabycia spadku Sąd nie określa tego jakie poszczególne składniki majątku otrzymuje dany spadkobierca.

W postanowieniu Sąd wskazuje np. iż każdy ze spadkobierców ma udział po 1/3 w masie spadkowej.

Dział spadku.

Postępowanie o dział spadku zmierza do tego by podzielić fizycznie majątek wchodzący w skład masy spadkowej po spadkodawcy na poszczególnych spadkobierców.

Sąd może dokonać działu spadku na trzy sposoby:

  • Podział i przyznanie spadkobiercom według wielkości ich udziałów poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład spadku, (możliwe jest ustalenie dopłat)
  • Przyznanie przedmiotów wchodzących w skład spadku niektórym spadkobiercom z jednoczesnym obowiązkiem spłaty pozostałych
  • sprzedaż majątku spadkowego i podział środków uzyskanych ze sprzedaży między spadkobierców według wielkości ich udziałów.

Po dokonaniu działu spadku spadkobiercy stają się właścicielami poszczególnych składników majątku wchodzącego w skład spadku.

ROZŁOŻENIE SPŁATY NA RATY

Dość często w skład spadku po zmarłym wchodzi nieruchomość, która następnie przyznawana jest jednemu lub kilku spadkobiercą (dość często zamieszkującym tę nieruchomość przed śmiercią spadkodawcy wraz z spadkodawcą).

W takim wypadku pojawić się może konieczność dokonania spłaty części wartości nieruchomości – zgodnie z udziałami spadkobierców – na rzecz pozostałych spadkobierców.

Np. Sąd przyznaje lokal mieszkalny o wartości 120 tys. zł jednemu z trzech synów spadkodawcy. Każdy z nich zgodnie ze stwierdzeniem nabycia spadku dziedziczy po 1/3. Sąd nakłada obowiązek spłaty na rzecz syna, który stał się właścicielem mieszkania w wysokości po 40 tys. na rzecz każdego z braci.

SĄD MOŻE ROZŁOŻYĆ NALEŻNOŚĆ NA RATY

Zgodnie z art. 320 Kodeksu postępowania cywilnego:

W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia – wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Zastosowanie art. 320 KPC jest możliwe „w szczególnie uzasadnionych wypadkach”, czyli takich, które bardzo, ponadprzeciętnie lub w sposób nadzwyczajny uzasadniają albo nawet nakazują zmodyfikowanie skutków wymagalności dochodzonego roszczenia.

Okoliczności pozwalające na zakwalifikowanie określonego wypadku jako szczególnie uzasadnionego mogą wynikać głównie ze:

  • stanu majątkowego stron,
  • ich sytuacji rodzinnej lub zdrowotnej
  • oraz z doraźnych – stwierdzonych przez sąd – trudności ze spełnieniem świadczenia w terminie wynikającym z treści roszczenia.

Chodzi zwłaszcza o wypadki, w których spełnienie zasądzonego świadczenia byłoby dla pozwanego niemożliwe do wykonania albo bardzo utrudnione lub narażałoby jego bądź jego bliskich na niepowetowane szkody.

Trudności w spełnieniu świadczenia mogą być subiektywne, wynikające z indywidualnych cech i zachowań stron, a także obiektywne, spowodowane np. zjawiskami przyrodniczymi, sytuacją gospodarczą lub innymi czynnikami samoistnymi, niezależnymi od stron.

Należy jednak wykluczyć trudności spowodowane przez dłużnika i przez niego „zawinione”, szczególnie w celu odwleczenia spełnienia świadczenia. Szczególnie uzasadniony wypadek może wynikać także z potrzeby usprawnienia i urealnienia wykonalności orzeczenia oraz uniknięcia egzekucji oraz jej dolegliwości i kosztów, a przez to zwiększenia szansy wierzyciela na uzyskanie zaspokojenia.
(vide  Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – I Wydział Cywilny z dnia 26 kwietnia 2019 r. I ACa 535/18).

OBNIŻENIE LUB WYŁĄCZENIE SPŁAT PRZY PODZIALE MAJĄTKU WSPÓLNEGO

Sąd w pewnych warunkach może obniżyć wysokość spłaty lub orzec, iż nie będzie ona dokonywana.

Miarkowanie wysokości spłaty, co do zasady, nie jest wykluczone, o ile istnieją przesłanki do ustalenia, że domaganie się przez uczestnika spłaty w pełnej wysokości stanowi nadużycie prawa (art. 5 k.c.). (tak też m.in.  postanowieniu z dnia 25 maja 1998 r. w sprawie I CKN 684/97, Postanowienie z dnia 21 grudnia 2018 r. Sądu Okręgowego w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy Sygn. akt IX Ca 718/18).

Zasady współżycia społecznego należy rozumieć szeroko i nie jest możliwym kazuistyczne wskazanie wszystkich możliwych stanów faktycznych. Ogólnie zaś wskazuje się w orzecznictwie, iż dotyczy to takich sytuacji, gdy nałożenie obowiązku spłaty lub jego wysokość nie może zostać pogodzona z ogólnie rozumianym społecznie poczuciem sprawiedliwości.

Wśród okolicznści uzasadniajacych przedmiotowe w orzecznictwie podaje się:

  • To, że wnioskodawca przez całe życie opiekował się z wielkim poświęceniem bardzo ciężko i obłożnie chorą spadkodawczynią, a uczestniczki nie pomagały siostrze w żadnej mierze.
  • trudną sytuację materialną: brak stałego źródła utrzymania i stałych dochodów, niemożność uzyskania uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego i korzystanie z pomocy społecznej, 
  • pomoc osobom w trudnej sytuacji życiowej, osobistej, materialnej, niezaradnych życiowo – pomoc osobom, które z różnych względów od nich niezależnych nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych i usprawiedliwionych potrzeb.
  • ,,To, że dzieci spadkodawcy nie utrzymywały z nim kontaktu, nie interesowały się stanem jego zdrowia, przez okres wieloletniej choroby nie były mu pomocne, nie znały daty jego śmierci, nie uczestniczyły w pogrzebie.”
  • ,,Jedyny składnik spadku, udział w lokalu mieszkalnym nr (…), znalazł się w spadku tylko i wyłącznie dzięki zaangażowaniu znacznych środków finansowych przez córkę R. K. M. W.. Gdyby nie jej pomoc finansowa w czasie, kiedy najmowany przez małżonków lokal mieszkalny został przeznaczony do zbycia przez Gminę W., prawo własności lokalu w ogóle nie weszłoby do majątku wspólnego małżonków, a udział w tym prawie konsekwentnie nie wszedłby do masy spadkowej. Dokonując na rzecz obojga małżonków darowizny M. W. w całości sfinansowała zakup przedmiotowej nieruchomości.”
  • ,,fakt znaczącej pomocy materialnej, jaką świadczyły na rzecz małżonków córki uczestniczki. Z uwagi na niskie dochody małżonków poziom ich życia był praktycznie uzależniony od systematycznej pomocy M. W. oraz J. S.. Twierdzenia wnioskodawców o możliwościach zarobkowych A. K. (1) i poziomie jego dochodów nie znalazły pokrycia w materiale dowodowym. Gdyby nie córki uczestniczki spadkodawca nie mógłby prowadzić trybu życia obejmującego m.in. częste spotkania towarzyskie, i w rzeczywistości, z racji wysokości osiąganych dochodów, byłby skazany na ubóstwo. Córki uczestniczki w istocie w zastępstwie wnioskodawców spełniały zatem ciążący na nich obowiązek alimentacyjny względem A. K. (1)”.

Katalog okoliczności jest więc otwarty i dotyczyć powinien sytuacji majątkowej uczestników postępowania, stosunków pomiędzy spadkodawcą a uczestnikami, jak również dotyczyć może kwestii związanych z wywiązywaniem się – w szeroko rozumianym zakresie – z obowiązków rodzinnych.

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, albo chciał zlecić prowadzenie sprawy sądowej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie alimentów, obniżenie alimentów przyznanie alimentów lub wygaśnięcie alimentów, ustalenie ojcostwa, ograniczenie władzy rodzicielskiej, pozbawienie władzy rodzicielskiej, ustalenie kontaktów z dzieckiem, rozwód itp., a także w zakresie windykacji roszczeń, dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zachęcam do kontaktu.

Kiedy niedopełnianie obowiązków rodzinnych uzasadnia wydziedziczenie?

Dopełnianie obowiązków rodzinnych może mieć wpływ na prawo do spadku.

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych, które ma charakter uporczywy może stanowić podstawę do wydziedziczenia. Jakich obowiązków rodzinnych należy dopełniać by nie zostać wydziedziczonym, i co należy rozumieć przez uporczywość? – o tym w niniejszym poście…

W polskim prawie spadkowym znajduje szczególną rolę jako instytucja, z którą każdy spadkodawca powinien się zapoznać, aby świadomie podjąć decyzję w sprawie swojego majątku na wypadek śmierci. Jedną z nich jest wydziedziczenie, tj. pozbawienie rodziców, małżonka lub potomków prawa do zachowku.

PODSTAWA PRAWNA

Przesłanki wydziedziczenia zawiera art. 1008 Kodeksu Cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145):

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

JAKIE ZACHOWANIA NALEŻY UZNAĆ ZA NIEDOPEŁNIENIE OBOWIĄZKÓW RODZINNYCH

Katalog tych zachowań jest otwarty, zaliczyć można do nich:

  • niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego,
  • nieudzielanie opieki,
  • brak pomocy w chorobie
  • ignorowanie potrzeb osobistych,
  • zerwanie więzi,
  • nieudzielanie pomocy zarówno tej osobistej, materialnej czy finansowej,
  • ciągłe wszczynanie awantur.
  • Sporne jest, czy jako niedopełnianie obowiązków rodzinnych w rozumieniu art. 1008 pkt 3 KC powinno się uznawać niewykonywanie obowiązków wynikających z umowy dożywocia
  • różne zachowania stanowiące przestępstwa przeciw rodzinie, jak bigamia, znęcanie się, rozpijanie małoletniego, niealimentacja , porzucenie, uprowadzenie.

UPORCZYWOŚĆ

W orzecznictwie ukształtowało się jednolite stanowisko, iż aby można było mówić o „uporczywości” w postępowaniu i niedopełnianiu obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy, które może stanowić podstawę do wydziedziczenia, jest ich trwałość i powtarzalność, jak również duże nacechowanie złą wolą.

Zawsze zachowania takie muszą być długotrwałe (bądź wielokrotne) oraz obiektywnie, a nie subiektywnie, podlegać negatywnej ocenie z punktu widzenia obowiązków wyznaczonych przepisami prawa, zwyczajami, zasadami współżycia społecznego.

KIEDY NIE WYSTĘPUJE UPORCZYWOŚĆ ZACHOWANIA SPADKOBIERCY

Nie jest zasadne wydziedziczenie w razie pojedynczych czy krótkotrwałych zachowań.

Uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych może mieć miejsce tylko wówczas, gdy zobowiązany ma możliwość ich wykonywania bez niedającego się zaakceptować poważnego uszczerbku dla innych jego najbliższych. W typowej sytuacji dla przyjęcia obiektywnego braku takich możliwości konieczne jest jednak wykonywanie przynajmniej sporadycznych obowiązków rodzinnych (gotowość do kontaktów z okazji świąt i innych ważnych spotkań rodzinnych), potwierdzających istnienie dobrej woli potencjalnie zobowiązanego i chęci utrzymywania stosunków rodzinnych.

BRAK KONTAKTÓW ZE SPADKODAWCĄ

Odnosząc się do braku kontaktów ze spadkodawcą, należy wskazać, że może stanowić on podstawę uznania, że spadkobierca nie dopełniał obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy.

Jako przykład można wskazać wyrok Sądu Najwyższego z 25.06.2015 r., o sygn. akt III CSK 375/14, zgodnie z którym: „Fakt zerwania przez spadkobiercę kontaktów z ojcem może być kwalifikowany jako „nie dopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy” w rozumieniu art. 1008 pkt 3 KC. Jednakże wzorzec postępowania do jakiego odnosić należy tę ocenę, nie może pomijać stosunków panujących w tej konkretnej rodzinie, skonfliktowanej w następstwie splotu okoliczności wykraczających poza same tylko stosunki spadkobiercy z ojcem. Nie można też abstrahować przy kwalifikacji takiego zachowania z punktu widzenia przesłanek z art. 1008 pkt 3 KC od jego przyczyn.”

Podobnie:

 „W chwili, gdy sporządzono testament, powódka prezentowała utrwalony brak woli nawiązania relacji z matką. O jej uporze świadczył fakt, że konsekwentnie nie podejmowała żadnych prób pojednania z rodzicem nie tylko, na co już wskazano, przed powstaniem rozrządzenia o wydziedziczeniu, lecz także po tym zdarzeniu prawnym. Wprawdzie podniosła, że po okresie, gdy sporządzono testament, kontaktowała się z lekarzami swojej matki, niemniej aktywności tej nie można zakwalifikować, jako takiej, która byłaby skierowana bezpośrednio do spadkodawczyni i zmierzała do odnowienia z nią relacji. Wszystkie powyższe okoliczności przemawiały w rezultacie za tym, że przyczyna wydziedziczenia, jaką wskazano w testamencie, rzeczywiście miała miejsce.” – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 listopada 2017 r., I ACa 440/17

Nadto faktyczne zerwanie kontaktów rodzinnych stanowi o zaniedbaniu obowiązków rodzinnych:

„W pojęciu „zaniedbywanie wobec spadkodawcy obowiązków rodzinnych” mieści się również takie zachowanie, które prowadzi do faktycznego zerwania kontaktów rodzinnych i ustania więzi uczuciowej, normalnej w stosunkach rodzinnych. Dotyczy to wszczynania ciągłych awantur, kierowanie pod adresem spadkodawcy nieuzasadnionych i krzywdzących zarzutów, brak udziału w jego życiu choćby poprzez wizyty w jego miejscu zamieszkania czy brak okazywania zainteresowania jego sprawami.” – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 listopada 2017 r., sygn. akt I ACa 515/17

WAŻNE:

W świetle art. 1009 KC przyjmuje się, że podstawą do ustalenia przyczyny wydziedziczenia może być tylko treść testamentu, w którym spadkodawca ma obowiązek określić przyczyny swojego rozporządzenia pozbawiającego wydziedziczonego przynależnego mu prawa.

KIEDY WYDZIEDZICZENIE JEST BEZSKUTECZNE

W orzecznictwie zgodnie zaznacza się jednak, że takie długotrwałe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych musi być wywołane okolicznościami leżącymi po stronie spadkobiercy. Natomiast nie mogą być to przyczyny, za które spadkobierca nie miał wpływu czy też za co nie odpowiadał.

W szczególności brak utrzymywania bliskich relacji osobistych pomiędzy wydziedziczonym spadkobiercą i spadkodawcą podlegał będzie innej ocenie moralnej wtedy, gdy wynikał z postawy tego spadkobiercy, innej zaś, jeśli spowodowany był postępowaniem spadkodawcy.

Jak również jak celnie zauważył Sąd Apelacyjny w Lublinie:

Ojciec, z uwagi natomiast na swoją postawę i brak jakiegokolwiek zainteresowania synem przez trzydzieści kilka lat nie ma prawa liczyć na jakieś cieplejsze uczucia z jego strony. 

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie – I Wydział Cywilny
z dnia 15 kwietnia 2015 r. I ACa 985/14.

Podobnie wyrok SA w Katowicach: I ACa 702/14 – wyrok SA Katowice z dnia 03-12-2014

W sytuacji, w której spadkodawca nie traktował syna jako członka swojej rodziny i to nie z przyczyn wymagających napiętnowania zachowań syna wobec spadkodawcy czy innych członków rodziny, lecz takiego ukształtowania wzajemnych relacji przez spadkodawcę, w których od narodzin syna po jego dorosłe życie dominowało wykluczenie syna z życia spadkodawcy, poniżenie i lekceważenie zarówno przez spadkodawcę, jak i pozostałych członków rodziny, pozostaje w sprzeczności z ustawowymi regulacjami dotyczących pozbawienia uprawnionego zachowku.

Jak również:

„Okoliczność, że córka wyszła za cudzoziemca i rzadko odwiedzała rodziców, jak również i taka, że po śmierci matki zażądała zachowku, nie mogą być uznane za rażące zaniedbywanie przez nią obowiązków rodzinnych.”

– Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 listopada 2014 r., sygn. akt VI ACa 109/14

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, albo chciał zlecić prowadzenie sprawy sądowej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie alimentów, obniżenie alimentów przyznanie alimentów lub wygaśnięcie alimentów, ustalenie ojcostwa, ograniczenie władzy rodzicielskiej, pozbawienie władzy rodzicielskiej, ustalenie kontaktów z dzieckiem, rozwód itp., a także w zakresie windykacji roszczeń, dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zachęcam do kontaktu.

Ubogi spadkobierca nie zapłaci zachowku? – zachowek a zasady współżycia społecznego.

Sytuacja majątkowa zobowiązanego do zapłaty zachowku może mieć wpływ na oddalenie roszczenia

Zachowek ma zabezpieczyć interes spadkodawcy z tzw. kręgu spadkobierców ustawowych przed działaniami spadkodawcy, które przekierowują spadek po nim na inne osoby. Czy ubogi spadkobierca również zapłaci zachowek? I jak zasady współżycia społecznego wpływają na prawo do zachowku? O tym w niniejszym poście.

Tytułem wstępu należy wskazać, iż zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego (Księga IV Spadki):

§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Jak sytuacja majątkowa zobowiązanego do jego zapłaty wpływa na zachowek?

Należy wskazać, iż w orzecznictwie pojawia się pogląd, iż po rozważeniu sytuacji majątkowej i osobistej zobowiązanego do zapłaty zachowku i uprawnionego do zachowku, sąd może dojść do przekonania, że w konkretnych okolicznościach danej sprawy żądanie zapłaty pełnej należności z tytułu zachowku pozostawałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i wobec tego na podstawie art. 5 KC   KC może obniżyć wysokość kwoty zasądzanej z tytułu zachowku (uchw. SN z 19.5.1981 r., III CZP 18/81).

Przykładowo może być tak, gdy pozwany o zachowek nie posiada środków potrzebnych na zapłatę kwoty zachowku, a jego majątek to mieszkanie, które odziedziczył lub otrzymał w darowiźnie od spadkodawcy i które stanowi podstawę ustalenia zachowku.

Tak, też Sąd Okręgowy we Wrocławiu:

,,Obniżenie roszczenia o zachowek na podstawie art. 5 k.c. możliwe jest więc w wyjątkowych sytuacjach, np. gdy głównym składnikiem spadku jest prawo do lokalu służące zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego do zapłaty zachowku w razie braku możliwości do zaspokojenia tych potrzeb oraz gdy inne składniki spadku nie wystarczą na zaspokojenie roszczenia z tytułu zachowku.” II Ca 846/13 – wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy we Wrocławiu z 2013-10-17

Warto również wskazać na następujący stan faktyczny w którym Sąd ustalił kwestie związane z zachowkiem:

,,Nie sposób zatem pominąć faktu, że podział majątku rodziców (nieruchomości nabytej za ich wspólne środki) nastąpił między stronami prawie po połowie, a więc zgodnie z ustawowym porządkiem dziedziczenia przewidzianym w art. 931 § 1 KC. Podział taki był zaplanowany przez rodziców (a więc także spadkodawczynię) i powszechnie zaakceptowany w rodzinie. W tych okolicznościach domaganie się przez powódkę zachowku, znacznie przenoszącego uzyskany przez nią udział w majątku rodziców (i tak wyższy od udziału pozwanego) jest z pewnością sprzeczne z celami, jakim ma służyć instytucja zachowku i musi zostać potraktowane jako nadużycie prawa niekorzystające z ochrony.”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – V Wydział Cywilny z dnia 9 grudnia 2015 r. VI ACa 1779/14.

,,Układy majątkowe” mogą więc być różne, niektóre z nich – w zależności od okoliczności danego stanu faktycznego – mogą mieć wpływ na istnienie/wysokość roszczenia o zachowek.

JAKIE INNE KWESTIE MOGĄ MIEĆ WPŁYW NA PRAWO DO ZACHOWKU?

Podkreślenia wymaga, że za oddaleniem lub obniżeniem roszczenia o zachowek przemawiać może relacja pomiędzy spadkobiercą, a uprawnionym do zachowku. Przy tym wobec jednego z poglądów wyłącznie wymienione ma znaczenie dla oceny roszczenia o zachowek.

Jeśli w jej świetle zasądzenie na rzecz danej osoby zachowku godziłoby w elementarne poczucie słuszności i było niezasadne, patrząc przez pryzmat zasad współżycia społecznego, to powództwo o zachowek powinno zostać oddalone w części albo nawet w całości,

Za trafne – w kontekście określenia tego jaka relacja może również wpływać na ocenę roszczenia o zachowek –  należy uznać jednak stanowisko przeciwne, wyrażone przez SN w wyr. z 16.6.2016 r. (V CSK 625/15, OSNC 2017, Nr 4, poz. 45, z glosami krytycznymi T. Justyńskiego, OSP 2017, Nr 2, poz. 14 i T. Jasiakiewicza, OSP 2017, Nr 9, poz. 92), zgodnie z którym: „Nie jest wyłączone obniżenie należności z tytułu zachowku na podstawie art. 5 kc z powodu sprzecznego z zasadami współżycia społecznego zachowania uprawnionego w stosunku do spadkodawcy”. 

INNE POLECANE POSTY DOTYCZĄCE ZACHOWKU I ZASAD WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO

Szerzej o zasadach współżycia społecznego oraz możliwości oddalenia o zachowek pisałem również w niniejszym poście:

Zachowek tylko dla ,,dobrego” dziecka?

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze należne?

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, albo chciał zlecić prowadzenie sprawy sądowej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie alimentów, obniżenie alimentów przyznanie alimentów lub wygaśnięcie alimentów, ustalenie ojcostwa, ograniczenie władzy rodzicielskiej, pozbawienie władzy rodzicielskiej, ustalenie kontaktów z dzieckiem, rozwód itp., a także w zakresie windykacji roszczeń, dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zachęcam do kontaktu.

Jak małoletni odrzuci spadek?

Odrzucenie spadku skutkuje brakiem odpowiedzialności za zobowiązania spadkowe przez małoletniego.

Odrzucenie spadku możliwe jest przed Sądem lub notariuszem. Jednakże odrzucenie spadku przez małoletniego już tak proste nie jest i by było możliwe konieczne jest podjęcie dalszych działań, o czym w niniejszym poście…

ODRZUCENIE SPADKU

Odrzucenie spadku przewidują przepisy Kodeksu cywilnego (księga IV Spadki)

Art. 1012 Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.


Art. 1015 [Termin oświadczenia; skutki milczenia]

§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

§ 2. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w § 1 jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

ZGODA NA ODRZUCENIE SPADKU PRZEZ MAŁOLETNIEGO

Odrzucenie spadku przez małoletniego wymaga zgody Sądu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Wymienione wynika z art. 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego.

JAK ODRZUCIĆ SPADEK W IMIENIU MAŁOLETNIEGO

W celu odrzucenia spadku należy podjąc trzy poniższe działania:

  1. Odrzucić spadek przed sądem lub notariuszem w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o śmierci spadkodawcy albo o istnieniu testamentu w którym zostaliśmy powołani do spadku.
  2. złożyć do właściwego sądu rodzinnego wniosek o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka w postaci odrzucenia spadku,
  3. po otrzymaniu zezwolenia Sądu Rodzinnego i Opiekuńczego, złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego dziecka.

WAŻNE:

Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku dla małoletniego wynosi 6 miesięcy od odrzucenia spadku przez rodzica.

Wniosek podlega opłacie w kwocie 40 zł.

Formułując wniosek należy wykazać, że odrzucenie spadku jest zasadne mając na uwadze to, w szczególności, iż małoletni dziedziczyć będzie de facto długi nie zaś majątek. Przedmiotowe należy wykazać dowodami, w szczególności dowodami z dokumentów.

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, albo chciał zlecić prowadzenie sprawy sądowej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie alimentów, obniżenie alimentów przyznanie alimentów lub wygaśnięcie alimentów, ustalenie ojcostwa, ograniczenie władzy rodzicielskiej, pozbawienie władzy rodzicielskiej, ustalenie kontaktów z dzieckiem, rozwód itp., a także w zakresie windykacji roszczeń, dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zachęcam do kontaktu.

Zachowek tylko dla ,,dobrego” dziecka?

Dzieci w świetle Kodeksu rodzinnego posiadają określone obowiązki wobec swych rodziców.

Zachowek przysługuje na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Można pozbawić zachowku wskutek wydziedziczenia, uznania za niegodnym dziedziczenia. Czy jednak są inne sytuacje, które mogą wpłynąć na prawo do zachowku? W szczególności czy zachowek po rodzicu, dziecko, które tym rodzicami się nie zajmuje, lub w inny sposób nie postępuję jak ,,dobre” dziecko może utracić?

1. Czemu służy zachowek?

Roszczenie o zachowek służyć ma zabezpieczeniu spadkobiercy z kręgu tzw. ustawowego (najbliższa rodzina) w przypadku sporządzenia przez spadkodawcę testamentu, tak by uzyskał choć część należnej mu schedy spadkowej.

Spadkobiercy ci to w szczególności (w pierwszej kolejności i najczęściej przy kwestiach tyczących się zachowku):

dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek;

(art. 931 par. 1 Kodeksu cywilnego – prawo spadkowe)

Osoby, które chciałyby zasięgnąć nieco więcej ,,ogólnych” informacji o zachowku zachęcam do zapoznania się z postem:

Co najważniejszego nie wiesz, a wiedzieć powinieneś o zachowku (dochodzenie zachowku i obrona przed tym roszczeniem)?

2. Pozbawienie zachowku – w jakich przypadkach?

W niniejszym poście omówimy przypadki, gdy roszczenie o zachowek będzie mogło zostać oddalone na podstawie zasad współżycia społecznego lub też będzie mogło zostać ograniczone.

Dla usystematyzowania problemu należy jeszcze wspomnieć o dwóch przepisach, które wyłączają prawo do zachowku:

A. Wydziedziczenie.

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Z tym, że zstępni osoby wydziedziczonej (jego dzieci, wnuki itd.) dziedziczą z ustawy po spadkodawcy, a jeżeli dziedziczenie ma charakter testamentowy i nie zostali powołani do dziedziczenia, mają po nim prawo do zachowku.

(art. 1008 Kodeksu cywilnego)

Nieco szerzej o wydziedziczeniu pisałem w poście: Na czym polega wydziedziczenie?

B. Uznanie za niegodnego dziedziczenia.

Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

§ 2. Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

(art. 928  Kodeksu cywilnego)

W przypadku dziedziczenia ustawowego w miejsce spadkobiercy niegodnego wchodzą spadkobiercy powołani do dziedziczenia ustawowego w dalszej kolejności.

3. Pozbawienie zachowku dziecka – z powodów ,,moralnych”?

Jak przedstawia się sytuacja, gdy zarówno spadkodawca nie sporządził testamentu w którym dokonał wydziedziczenia jak i nie zaszły przesłanki do uznania spadkobiercy za niegodnego?

  • W jednym z orzeczeń Sąd Okręgowy w Warszawie (wyrok z dnia 27 listopada 2015 r., sygn. akt IV C 1053/14) uzasadnił w szczególności poniższymi okolicznościami oddalenie roszczenia o zachowek:

,,powód nie dość, że nie poinformował żadnego z członków najbliższej rodziny o dokonanej sprzedaży oraz o posiadaniu znacznych środków pieniężnych, jakie z tego tytułu uzyskał to nie zrobił praktycznie nic, aby uczynić życie swoich rodziców choćby trochę bardziej wygodnym i komfortowym. „

Rodzice  utrzymywali się wówczas ze świadczeń emerytalnych, które łącznie wynosiły zaledwie ok. 2.000 zł. Warunki, w jakich mieszkali, również nie należały do najlepszych, mieszkanie nie było remontowane przez ok. 20 lat, było niedogrzane, na ścianach pojawiało się zagrzybienie. Żyli oni raczej skromnie, zmuszeni byli kontrolować swoje wydatki.

W ocenie Sądu naturalnym i wręcz oczekiwanym zachowaniem syna, który uzyskał tak znaczącą sumę pieniędzy, powinno być w takiej sytuacji wsparcie rodziców, polepszenie ich sytuacji bytowej, stworzenie im lepszych warunków życia, przekazanie im z uwagi na ich trudną sytuację choćby niewielkiej – w stosunku do całości kwoty – sumy pieniężnej, którą mogliby w tym celu zadysponować.”

Sąd powołał się przy tym na zasady współżycia społecznego (art. 5 Kodeksu cywilnego).

Z rozstrzygnięciem tym w części nie zgodził się Sąd II instancji, który choć uznał, iż stanowisko Sądu Okręgowego odnośnie stosowania zasad współżycia społecznego było w części uzasadnione jednakże nie w pełni. Sąd przyjął w szczególności, że:

,,Brak jest tu możliwości dokonania ustaleń co do tego, że powód – pomimo że był o to proszony – odmawiał rodzicom pomocy.”

(vide Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – V Wydział Cywilny z dnia 9 maja 2018 r. V ACa 921/17).

  • Sąd Najwyższy dopuszcza również obniżenie kwoty zachowku, przykładowo ocenę taką zaakceptował w sytuacji, gdy:

Powód jako nastolatek mógł – mimo konfliktu swej matki ze spadkodawczynią – utrzymać minimalny kontakt z poszukującą tego kontaktu babcią (choćby telefoniczny), czego nie uczynił. Nadto, nie odwiedził babci na łożu śmierci.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 marca 2018 r.
IV CNP 10/17

  • W wyr. SA w Lublinie z 27.1.2016 r. (I ACa 848/14,), wskazano, że: „agresywne zachowania dorosłego syna wobec samotnej matki, wymagającej opieki ze względu na wiek i stan zdrowia, są zachowaniami niegodnymi, naruszającymi podstawowe zasady moralności, zaś jego wystąpienie z roszczeniem o zachowek stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. k.c.”

Celnie podsumował przedmiotowe Sąd Najwyższy wskazując, że:

„Nie jest wyłączone obniżenie należności z tytułu zachowku na podstawie art. 5 kc . z powodu sprzecznego z zasadami współżycia społecznego zachowania uprawnionego w stosunku do spadkodawcy”. (wyrok SN z dnia 16.6.2016 r. ( V CSK 625/15V).

Warto też odnotować wyrok SN w którym przyjął on, iż zasady współżycia społecznego do roszczenia o zachowek nie mogą znaleźć zastosowania (wyrok. z 5.4.2018 r., II CSK 85/18).

Stanowiska w nim zawartego jednak nie podzielam, co do zasady.

W mojej ocenie mając na uwadze orzecznictwo sądów uzasadnionym jest stwierdzenie, że postępowanie dziecka względem zmarłego rodzica (owego ,,dobrego” dziecka) ma znaczenie dla oceny roszczenia o zachowek i to zarówno w kontekście jego zmniejszenia, jak i w pewnych przypadkach nawet jego całkowitego oddalenia.

Wobec faktu, że występować mogą różne stany faktyczne zachęcam do skorzystania z porady prawnej radcy prawnego w przedmiotowym zakresie.

Oceniając kwestię przez pryzmat właśnie zasad współżycia społecznego, a więc ocen moralnych, poczucia sprawiedliwości, tego co wypada, a co nie, nie można na równi traktować dziecka, które odmawia jakiejkolwiek pomocy rodzicom i zostawia ich ,,na pastwę losu”, gdy zarówno możliwości jak i środki finansowe ku temu ma – chyba, iż rodzice postępowali sami rażąco sprzecznie z zasadami współżycia społecznego wobec niego – z dzieckiem, które opiekuje się rodzicami i czyni wobec nich zadość obowiązkom rodzinnym.

Ocena konkretnej sytuacji wymaga jednak wnikliwej analizy, co winno nastąpić w ramach porady prawnej radcy prawnego (albo adwokata).

Przedmiotową tematyką zajmowałem się również w poście

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze należne?

Zachęcam również do zapoznania się z postem powstałym na podstawie ostatnio uzyskanego korzystnego wyroku dla mojego klienta:

Jak wyliczyć roszczenie o zachowek?

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, albo chciał zlecić prowadzenie sprawy sądowej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie alimentów, obniżenie alimentów przyznanie alimentów lub wygaśnięcie alimentów, ustalenie ojcostwa, ograniczenie władzy rodzicielskiej, pozbawienie władzy rodzicielskiej, ustalenie kontaktów z dzieckiem, rozwód itp., a także w zakresie windykacji roszczeń, dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zachęcam do kontaktu.

Co najważniejszego nie wiesz, a wiedzieć powinieneś o zachowku (dochodzenie zachowku i obrona przed tym roszczeniem)?

Child law legal idea and custody lawyer strategy concept balancing a justice scale as an attorney icon with a kid swing as a delinquent childhood symbol for youth court as a 3D illustration.

 

Dochodzenie zachowku lub obrona przed tym roszczeniem wymaga pewnej wiedzy wynikającej z przepisów jak i orzecznictwa. Często też istotne kwestie z tym związane mogą nie być nam znane, w związku z czym w niniejszym poście garść ważnych informacji (li tylko nie z przepisów) dla osoby, która uprawniona jest do zachowku albo w stosunku do której zachowek jest dochodzony…

Dochodzenie zachowku lub obrona przed tym roszczeniem wymaga pewnej wiedzy wynikającej z przepisów jak i orzecznictwa. Często też istotne kwestie z tym związane mogą nie być nam znane, w związku z czym w niniejszym poście garść ważnych informacji (li tylko nie z przepisów) dla osoby, która uprawniona jest do zachowku albo w stosunku do której zachowek jest dochodzony…

Tytułem wstępu należy wskazać, że:

 
Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:

,,§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.”

Co najważniejszego nie wiesz, a powinieneś wiedzieć o zachowku? a więc….

1. Czy w przypadku, gdy w majątku spadkodawcy nie znajduje się żaden majątek możliwe jest dochodzenie zachowku?

Dość często bywa tak, że spadkodawca przed śmiercią chcąc polepszyć sytuację określonych osób dokonuje darowizny większości lub nawet całości swojego majątku. Takie działanie spadkodawcy nie pozbawia Cię jednak, co do zasady, prawa do roszczenia o uzupełnienie zachowku.

2. Jakie darowizny mają znaczenie dla dochodzenia zachowku?

Jakie darowizny nie mają znaczenia dla dochodzenia prawa do zachowku?

Drobne darowizny, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, jak również dokonane przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku tj. śmierci spadkodawcy, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Powyższe oznacza w szczególności, że darowizny dokonane ponad 10 lat od chwili otwarcia spadku też dolicza się do wyliczenia zachowku, chyba że były zrobione na rzecz osób, które nie dziedziczą lub nie są uprawnione do zachowku.

Ponadto, przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.

Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.

WAŻNE: Jeśli spadkodawca zawrze umowę dożywocia to jej przedmiot nie będzie wchodził w skład  spadku od którego liczony jest zachowek.

3. Jaki jest termin przedawnienia roszczenie o zachowek?

Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

4. Czy spadkodawca może pozbawić spadkobiercy prawa do zachowku?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2)dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3)uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

WAŻNE: Jeśli wydziedziczony spadkobierca ma dzieci, i nie zostały one wydziedziczone, to one będą miały prawo do zachowku.

5. Czy muszę przeprowadzić postępowania o stwierdzenie nabycia spadku by dochodzić zachowku?

Nie.

6. Czy spadkobierca ma zawsze prawo do zachowku? Czy jest możliwa obrona przed tym roszczeniem?

W tym zakresie wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy wskazując, że w pewnych okolicznościach możliwe jest obniżenie lub nawet całkowite pozbawienie prawa do zachowku. Zachęcam do zapoznania się z moimi postami, które pisałem w tym zakresie:

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze należne?

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze uzasadnione?

7. Jak wyliczyć zachowek?

Tu również zachęcam do zapoznania się z moim postem.

Jak wyliczyć roszczenie o zachowek?

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie alimentów, obniżenie alimentów przyznanie alimentów lub wygaśnięcie alimentów, ustalenie ojcostwa, ograniczenie władzy rodzicielskiej, pozbawienie władzy rodzicielskiej, ustalenie kontaktów z dzieckiem, rozwód itp., a także w zakresie windykacji roszczeń, dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zachęcam do kontaktu.

 

Jak wyliczyć roszczenie o zachowek?

Wyrokiem z dnia 13.06.2019 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zasądził na rzecz mojego klienta kwotę 446 702,00 zł tytułem zachowku. Jednym z zagadnień prawnych w sprawie była kwestia wyliczenia wysokości zachowku, o czym w niniejszym poście….

Tytułem wstępu warto wskazać, że zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Jak wskazał Sąd Najwyższy: 

„instytucja zachowku służy ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy, wymienionych w art. 991 § 1 KC, przez zapewnienie im, niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu ułamkowi wartości ich udziału w spadku, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Obliczanie wysokości zachowku związane jest nie tylko z odpowiedzialnością za długi spadkowe, ale także z działem spadku”. post. SN z 5.4.2018 r. II CSK 85/18,,

Pierwszym krokiem do ustalenia wartości zachowku jest ustalenie udziału w spadku uprawnionego do zachowku:

Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Dalej należy wskazać, że przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Art. 994 [Pominięcie]

§ 1. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

§ 2. Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.

§ 3. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.

Kwestia doliczenia darowizn jest niezywkle istotna, gdyż w przypadku dokonania darowizn w okresie bezpośrednio przed śmiercią mogą one znacznie zwiększyć wartość masy od której liczymy wartość zachowku.

Istotnym przy tym jest by ustalić skład dokładny skład spadku po spadkodawcy. W przypadku, gdy w skład spadku wchodzą nieruchomości lub nieruchomość, dobrze jest również uzyskać prywatną opinię biegłego w sprawie.

Warto również wskazać, że nie zawsze zachowek – mimo, iż z przepisów prawa wynika, że jest należny – faktycznie będzie przysługiwał uprawnionemu. W przedmiotowym zakresie pisałem w poniższych artykułach:

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze uzasadnione?

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze należne?

W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej, w w/w zakresie lub, też w zakresie prawa spadkowego lub rodzinnego, w szczególności w sprawie o: zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, podwyższenie/obniżenie/przyznanie alimentów, ustalenie ojcostwa, kontakty z dzieckiem, rozwód itp. zachęcam do kontaktu.

Na czym polega wydziedziczenie?

prawo_spadkowe_wydziedziczenie_adwokat_szczecin_radca_prawny_police_zus_krus_zachowek

Pojęcie wydziedziczenia możemy znaleźć zarówno w języku potocznym jak i prawniczym – co niekiedy może stworzyć wiele nieporozumień. W języku prawniczym wydziedziczenie znaczy tyle co pozbawienie prawa do zachowku – skuteczne wydziedziczenie zatem definitywnie pozbawia możliwości uzyskania zachowku. Natomiast nie jest wydziedziczeniem, wbrew czasami występującemy przekonaniu, tylko pominięcie danej osoby w testamencie….

Continue reading „Na czym polega wydziedziczenie?”

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze należne?

 

adwokat_szczecin_radca_prawny_szczecin_zachowek_porada_prawna_prawo_spadkowe_podwyższenie_alimentów_rozwód

 

Zachowek stanowi formę ochrony interesów osób najbliższych spadkodawcy, którym przysługuje roszczenie względem spadkobierców , powołanych do dziedziczenia o zapłatę określonej sumy pieniężnej. Jak wskazuje praktyka dość często kwota tytułem zachowku stanowi ułamek wartości nieruchomości pozostawionej przez spadkodawcę, a więc sięga znacznych kwot. Czy zachowek jest zawsze należny?

Continue reading „Czy roszczenie o zachowek jest zawsze należne?”

Czy roszczenie o zachowek jest zawsze uzasadnione?

prawo_pracy_porada_prawna_zachowek_prawo_spadkowe_prawnik_radca_prawny_adwokat_skuteczny_prawnik_szczecin_stargard

W przypadku, gdy jeden ze spadkobierców otrzyma na podstawie testamentu (co do zasady) cały spadek niektórzy z uprawnionych spadkobierców – jak pokazuje praktyka najczęściej rodzeństwo – mają prawo do zachowku.  Jednakże nie w każdym przypadku, gdy z literalnej treści przepisów wynika prawo do zachowku roszczenie o niego jest zasadne, na ,,pomoc” idzie tu orzecznictwo sądowe o czym w niniejszym wpisie….

Continue reading „Czy roszczenie o zachowek jest zawsze uzasadnione?”